Bài đăng

Đang hiển thị bài đăng từ Tháng 12, 2000

Mùa mưa lũ đề phòng các bệnh về da

Hình ảnh
Sau mưa lũ, do điều kiện vệ sinh kém, môi trường, nguồn nước bị ô nhiễm và chứa đựng nhiều vi khuẩn gây bệnh, trong đó phải kể đến các vi khuẩn gây bệnh về da. Vậy những bệnh về da thường gặp trong mùa mưa lũ là gì? Có những biện pháp hiệu quả nào để điều trị và phòng bệnh? Bài viết của ThS. Đỗ Xuân Khoát sẽ giải đáp những thắc mắc này. Mùa mưa lũ, do điều kiện vệ sinh kém, môi trường, nguồn nước bị ô nhiễm và chứa đựng nhiều vi khuẩn gây bệnh. (Ảnh: Đ. Nam - nguồn internet) Các bệnh nhiễm khuẩn da Chốc lở: Do điều kiện vệ sinh kém, ăn uống thiếu chất, lao động dọn dẹp vệ sinh sau lũ dễ bị tổn thương da, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công. Thương tổn là những mụn nước, mụn mủ trên da, tập trung ở vùng hở, tay chân. Khi dập vỡ tạo vết chợt loét nông, trên có vảy màu vàng hoặc màu nâu bẩn, xung quanh có viền vảy hoặc quầng đỏ. Khi bị cần phải lau rửa bằng cồn sát khuẩn hoặc betadin. Bôi thuốc sát khuẩn, xanh methylen, castellani. Khi thương tổn đã khô chuyển sang bôi thuốc mỡ kháng sinh

Tình dục và tuổi tác

Hình ảnh
Do nhiều biến đổi của cơ thể xảy ra khi tuổi càng cao (từ 40 tuổi trở đi), da có nhiều nếp nhăn, vết nám, tóc bạc và rụng, người béo ra nhất là bụng và vú, nội tiết tố nam giảm đi. Vậy về tình dục có những thay đổi gì khi tuổi tác tăng dần? Khó khăn và cách khắc phục - Muốn cương được cần có nhiều kích thích tình dục hơn khi trẻ. Dương vật và bìu đều giảm cảm xúc nên cần nhiều kích thích trực tiếp hơn, nhiều ve vuốt hơn mới cương cứng lên được. Đối tác của bạn cũng nhiều tuổi hơn và không còn sức hấp dẫn kích thích như xưa. Ở tuổi này, đôi khi đang mải mê với thú vui vợ chồng thì dương vật của bạn lại bị xìu mềm. Bạn và vợ bạn đừng buồn nản vì hiện tượng nhất thời này, khi ấy cần bàn tay hợp tác của các quý bà sẽ làm cho nó cương cứng trở lại. - Dương vật cứng nhưng không cứng như trước. Nó có thể kém cứng chút đỉnh và lại dễ bị xìu mềm hơn vì hệ thống sợi chun giãn và mạch máu ở dương vật đã bị suy yếu. Cũng đừng lo. Việc giao hợp không đòi hỏi một dương vật cứng như sắt mà chỉ cần đủ

Tạm biệt nhiệt miệng, loét miệng, phồng rộp miệng lưỡi, nóng trong người

Hình ảnh
Ảnh nhiệt miệng, loét miệng, phồng rộp miệng lưỡi, nóng trong người Nguyên nhân gây loét miệng Loét miệng khởi phát với cảm giác ngứa và bỏng rát ở niêm mạc trong má, hay ở bờ hoặc mặt dưới lưỡi, lợi, môi, sàn miệng, vòm khẩu cái...Sau đó hình thành một hay vài vết loét, nông hoặc sâu, ranh giới rõ rệt, niêm mạc chung quanh vết loét sưng tấy đỏ. Đau là triệu chứng điển hình và luôn có, nên thường gây khó chịu trong khi nói và nhai thức ăn, nhất là khi ăn những thức ăn cay, mặn. Bệnh thường kéo dài trong vòng từ 7-10 ngày rồi tự khỏi, khi khỏi thường không để lại sẹo, nhưng rất hay tái phát, ảnh hưởng không nhỏ tới sinh hoạt, cũng như công việc. Y học hiện tại vẫn chưa xác định được rõ, các nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh loét miệng. Tuy nhiên, có một số nhân tố được coi là nguyên nhân gây bệnh như: - Tình trạng thiếu dinh dưỡng hoặc dinh dưỡng không đúng cách, dẫn đến tình trạng thiếu vitamin C, PP, B6, B12, kẽm... - Do rối loạn nội tiết ở phụ nữ, khi hành kinh, mang thai, ở độ tuổi m

Ðiều trị giãn dây chằng đầu gối

Thu Vân (Hà Nội) Khi vận động mạnh, đầu gối dễ bị chấn thương với các tổn thương như giãn dây chằng hoặc đứt dây chằng, rạn rách sụn chêm đầu gối. Ở đầu gối có các dây chằng chéo trước, dây chằng chéo sau, dây chằng bên... Khi bị đứt hoặc giãn dây chằng này bệnh nhân rất đau. Sau một thời gian hết đau thì cảm giác khớp gối lỏng lẻo. Sụn chêm chính là phần bọc ngoài cùng của xương chày và ổ khớp gối. Bình thường, mặt sụn chêm nhẵn, có dịch trơn làm giảm ma sát nên xương chày xoay trơn tru trong ổ khớp. Khi bị rách hoặc rạn, bề mặt sụn không còn trơn mà có rãnh vỡ, nên khi di chuyển không trơn tru nữa mà còn ma sát mạnh gây đau. Chụp Xquang có thể thấy có rạn nứt xương. Chụp cộng hưởng từ có thể thấy mức độ giãn dây chằng, đứt dây chằng, rạn rách sụn chêm. Khi bị chấn thương dây chằng hay bong gân, không nên dùng các loại cao chườm nóng, vì sẽ làm sưng hơn và đau tăng do dây chằng hoặc cơ bị căng sẽ khó co về trạng thái bình thường. Nên chườm đá lạnh ngay khi bị chấn thương. Nếu giãn dây

Cận thị có gây nhức đầu?

Vậy em có nên uống không và uống như thế nào? Nguyễn Hồng Đăng (hongdang@gmail.com) Thực ra tật cận thị không gây nhức mắt, nhức đầu vì mắt thường không cần điều tiết khi nhìn xa hay nhìn gần. Trong khi đó thì tật viễn thị hay loạn thị thường gây nhức đầu do mắt phải điều tiết liên tục khi nhìn cả xa lẫn gần. Do đó, nếu bạn nhức hốc mắt và có cả nhức đầu thì nhiều khả năng có bệnh khác ở mắt hay ngoài mắt nữa. Những người xem tivi nhiều hoặc làm việc với máy tính quá lâu sẽ dễ bị mỏi mắt (kể cả người cận và không cận). Để mắt có thời gian nghỉ ngơi cứ 45 - 60 phút nên nghỉ 5 - 10 phút. Với người có tật khúc xạ, ngoài việc điều chỉnh kính đúng số, người bệnh cũng cần chú ý chế độ ăn giàu vitamin A, vitamin A có trong các loại củ quả màu vàng, đỏ, xanh thẫm... Ngoài ra có thể dùng thêm một số loại thuốc bổ mắt ở dạng dược phẩm theo chỉ định của bác sĩ. Một năm có thể uống 1 - 2 đợt, không nên uống liên tục. Nếu 6 tháng mà độ cận không tăng thi

Nanocapsule

Hình ảnh
Nhờ ứng dụng công nghệ này, người ta có thể bào chế ra nhiều loại thuốc trên cơ sở cấu trúc nano để có thể tập trung chính xác vào khu vực cơ thể cần dùng đến thuốc. Thế nào là nanocapsule? Vi nang nano (nanocapsule - NC) là một loại vi hạt có kích cỡ nanomet được bao bọc bên ngoài bởi những loại polymer không độc tính. Bên trong là một lõi chất lỏng chứa những thành phần quan trọng (như thuốc chẳng hạn). NC có rất nhiều ứng dụng, trong đó triển vọng nhất là trong các hệ thống đưa thuốc đến đích tác động. Khi được nạp vào NC, các độc tính toàn thân có liên quan đến thuốc sẽ giảm đi rất nhiều, đồng thời sự tập trung thuốc ở vị trí trị liệu cũng tăng lên. Quá trình vi nang hoá sẽ làm tăng hiệu lực, tính đặc hiệu và khả năng hướng đích của thuốc. NC giúp bảo vệ phân tử thuốc khỏi bị phân huỷ quá sớm trong môi trường sinh học nên sẽ làm tăng sinh khả dụng và kéo dài sự hiện diện của thuốc trong máu nhằm tạo điều kiện cho thuốc được hấp thu hiệu quả vào bên trong tế bào. Các NC có thể sẽ nh

Viêm ruột hoại tử cấp tính ở trẻ em và cách phòng ngừa

Hình ảnh
Trẻ bị viêm ruột hoại tử có thể bị các biến chứng như: thủng ruột, viêm phúc mạc, tắc ruột dẫn đến tử vong. Viêm ruột hoại tử là một cấp cứu nội khoa và ngoại khoa đường tiêu hóa thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh non tháng. Ngay với trẻ sinh đủ tháng cũng có thể mắc bệnh này nhưng tỷ lệ ít hơn. Bệnh viêm ruột hoại tử cấp tính ở trẻ em gặp nhiều vào mùa hè và mùa thu. Các dấu hiệu của bệnh là: Đau bụng: Trẻ mắc bệnh mới đầu đau bụng nhẹ, sau đó nặng dần và kéo dài, dữ dội từng cơn. Thường đau ở quanh rốn hoặc vùng bụng trên. Nôn: Sau khi xuất hiện đau bụng khá lâu, trẻ có thể buồn nôn. Thứ nôn ra là chất hòa tan trong dạ dày, có thể chứa mật gan, nặng có thể nôn ra chất giống màu như cafe. Dấu hiệu vùng bụng: Vùng bụng của trẻ mắc bệnh thời kỳ đầu mức nhẹ là trướng hơi, mềm, có thể đau nhẹ, nhưng không có điểm đau nhất định. Cùng với trướng bụng, sau đó có thể xuất hiện điểm đau nhất định. Lớp cơ thành ruột thời kỳ cuối hoại tử chảy máu, chức năng vận động đường ruột trở ngại dẫn đến ruột t

Điều trị nấm móng như thế nào cho đúng cách?

Hình ảnh
Vậy tôi xin hỏi, nguyên nhân, triệu chứng và điều trị như thế nào cho là đúng cách? (Thanh Tiến - Tiền Giang) Bệnh nấm móng, ngày nay vẫn còn là vấn đề y khoa phổ biến, là bệnh mãn tính với nhiều biểu hiện khác nhau và lây trực tiếp từ móng này sang móng khác, từ người này sang người khác, điều trị thường kéo dài và dễ tái phát. Ảnh minh họa Về nguyên nhân và biểu hiện của bệnh thường đa dạng và phức tạp, vì nguyên nhân gây ra với nhiều loại nấm khác nhau, như nấm dermatophyte, nấm Candida, nấm mốc có tên khoa học là Seopulariopsis và Hendersonula. Ở giai đoạn sớm bệnh thường nhẹ; nếu để lâu sẽ tổn thương móng sẽ trầm trọng hơn và thường bệnh không tự khỏi, có thể tồn tại hàng chục năm, lây lan từ móng này sang móng khác, nếu để lâu sẽ lan hết các móng kể cả móng tay và móng chân. Nếu nhiễm ở phần bên và phần xa dưới móng là dạng phổ biến nhất gây loạn dưỡng móng, thường do vi nấm dermatophyte, đôi khi cũng nhiễm thêm nấm mốc thứ phát. Nếu tổn thương trắng trên bề mặt móng là dạng đặc

Tuân thủ điều trị bằng thuốc, thay đổi lối sống để phòng các bệnh lý tim mạch

Hình ảnh
Theo thống kê năm 2002 chỉ có 2,7 % bệnh nhân Đái tháo đường tuýp 2 đến năm 2012 lên đến 5,4% theo ước lượng được Hội tim mạch và Hội đái tháo đường đưa ra. Nhưng THA tăng hơn nhiều, hiện nay chúng ta có tối thiểu là 30% người trưởng thành THA, và thực tế cứ 3 người thì có 1 người THA. GS. Tuấn cũng nhấn mạnh, tuy nhiên những số liệu như trên đã cũ, bởi theo khuyến cáo của Hội Tim mạch Hoa Kỳ mới đưa ra năm 2017 về phòng ngừa, phát hiện, đánh giá và điều trị tăng huyết áp thì tỷ lệ người THA còn tăng hơn nhiều. Nếu như trước đây con số 140/90 là mốc để chẩn đoán tăng huyết áp được Ủy ban liên hiệp quốc gia Hoa Kì khuyến cáo từ năm 1988 (JNC IV) đã được duy trì trong suốt thời gian qua. Thì hiện nay theo khuyến cáo mới mức THA hiện nay là 130/80. Theo đó, ở Hoa Kỳ hơn 30% người trưởng thành 20 tuổi trở lên THA với mức là 140/90mm, nhưng nếu mức mới là 130/80 thì Hoa Kỳ có 46% người trưởng thành THA, như vậy thay đổi mức của THA làm tăng 144% số người mắc THA và tỷ lệ tương tự Việt Nam c

5 cách giúp tăng cường trí nhớ

Hình ảnh
Trí nhớ có vai trò rất quan trọng trong đời sống tâm lý của con người, là điều kiện để con người lưu giữ kỷ niệm, tích lũy kinh nghiệm sống và sử dụng chúng tốt hơn trong mọi hoạt động. Nhưng trí nhớ lại giảm dần theo tuổi. Tuy nhiên, vẫn còn có những biện pháp có thể giúp duy trì và tăng cường trí nhớ nếu biết áp dụng và luyện tập thường xuyên… Chế độ ăn Não cũng giống như cơ thể cần nhiên liệu để hoạt động. Do vậy, việc sử dụng các thực phẩm phù hợp và tránh những cách dùng thực phẩm sai lầm có thể là chiến lược hiệu quả để cung cấp đủ nhiên liệu cho não. Chế độ ăn uống Địa Trung Hải được xếp là một trong những chế độ ăn uống lành mạnh nhất hành tinh. Nó dựa trên lượng trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, đậu, chất béo lành mạnh - chẳng hạn như dầu ôliu, các loại hạt, cá và protein nạc. Nhiều nghiên cứu tại Mỹ chỉ ra rằng, chế độ ăn uống Địa Trung Hải ngăn ngừa các bệnh mạn tính nguy hiểm và kéo dài tuổi thọ. Nó cũng được chứng minh có tác dụng tích cực, lâu dài để bảo vệ trí nhớ, khả

Nguyên nhân gây hở van tim

Xin hỏi bác sĩ cháu có nhất thiết phải thay van tim? Thời niên thiếu cháu hay viêm amidan, liệu đây có phải là nguyên nhân gây bệnh tim? Nguyễn Quỳnh Hương (quynh huong@gmail.com) Những tổn thương hẹp hở van tim là di chứng, là hậu quả của viêm nội tâm mạc trong thấp tim cấp tính nên y học gọi là bệnh van tim hậu thấp. Đây là bệnh van tim mắc phải, xảy ra sau viêm họng, amidan do liên cầu khuẩn beta tan máu nhóm A. Đặc điểm của các van tim là do lớp nội tâm mạc (màng mỏng bao phủ toàn bộ mặt trong buồng tim và các lá van) khi bị viêm gây sưng nề trong các đợt cấp và sau nhiều lần tái đi tái lại làm cho các lá van và dây chằng xù xì, xơ, dày cứng dính nhau nên khi tim cần đóng kín van thì các lá van không khép kín gọi là hở van tim. Trên lâm sàng có thể gặp chỉ hẹp hoặc hở van đơn thuần nhưng nhiều khi do van có nhiều biến đổi cấu trúc nên bị phối hợp cả hẹp và hở. Hậu quả của hẹp, hở van tim là suy tim. Bệnh của cháu đã được chẩn đoán hở van mà tiền sử thời niên thiế

Cảnh báo biến chứng xơ gan do viêm gan virus

Hình ảnh
Tưởng virus nằm yên không ngờ tiến đến xơ gan Anh Nguyễn Huy C (Hà Nội) vốn là một giáo viên dạy Tiếng Anh, thế nhưng vừa rồi anh phải nghỉ dạy hè để nhập viện điều trị, vì viêm gan virus đã có biến chứng chớm xơ gan. Trước đây, anh C. bị viêm gan virus B thể không hoạt động. Thấy bác sĩ không kê đơn thuốc, mà chỉ dặn dò thực hiện chế độ ăn uống sinh hoạt hợp lý, nên anh nghĩ chắc không nghiêm trọng, không cần khám lại. Không ngờ, bẵng đi một thời gian, anh thấy mệt mỏi, chán ăn, đi khám thì phát hiện nồng độ virus đã lên tới 10^6 và đã bị chớm xơ gan. Còn cô Nguyễn Thị Nh (Hà Tĩnh), trước đây bị viêm gan virus B và đã điều trị virus viêm gan về dưới ngưỡng phát hiện. Nhưng mới đây, cô có nhiều triệu chứng như mệt mỏi, chán ăn... Chỉ đến khi đi khám mới hay virus hoạt động trở lại và gây xơ gan. Nguyên nhân chủ yếu do cô lao động quá sức, sinh hoạt thiếu điều độ. Viêm gan virus B có thể biến chứng thành bệnh xơ gan nguy hiểm (ảnh minh họa) Theo phân tích của GS.TS.TTND. Nguyễn Văn Mùi

Nhiệt miệng, chảy máu cam mùa nóng

Hình ảnh
Tình trạng nóng trong người còn khiến cơ thể khó chịu kèm theo triệu chứng: người khô táo, gầy yếu, khát nước nhiều, bứt rứt, khó ngủ, tiểu tiện khó khăn, tiểu ít, nước tiểu vàng, da khô, môi khô nứt nẻ, đổ nhiều mồ hôi, nổi mụn nhọt, mẩn ngứa, dễ bị dị ứng...Điều đáng nói nhiều trường hợp thường xuyên bị nhiệt miệng và chảy máu cam. Giải thích về tình trạng trên BS Trần Thị Hải – Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên cho biết: Theo y học cổ truyền cho rằng, nóng trong người là do âm hư bởi các nguyên nhân sau: nội nhân - do chức năng hoạt động của các tạng phủ yếu không thể thải các chất độc sinh ra trong quá trình chuyển hóa, gan và thận suy yếu nên các chức năng thanh lọc không đủ sức giải độc làm độc chất bị tích tụ lại, và chính những độc tố này tạo nên nóng trong người. Các tác nhân bên ngoài như: sử dụng nhiều loại hóa chất (uống thuốc trong quá trình điều trị bệnh); uống nhiều rượu bia, hút nhiều thuốc lá; ăn uống không điều độ, ăn nhiều thức ăn cay, nóng, chất béo, chất đạm, thực p

5 tiến bộ y khoa vượt bậc năm 2018

Hình ảnh
Hệ thống giám sát insulin khép kín Vào cuối năm 2016, hệ thống giám sát insulin khép kín đầu tiên được phát triển. Hệ thống này gồm 3 bộ phận riêng biệt: 1- thiết bị theo dõi glucose liên tục (CGM); 2- bơm insulin, và 3- bệnh nhân, người phải sử dụng thông tin từ CGM để xác định lượng insulin cần tiêm thông qua bơm insulin. Công nghệ mới này cho phép kết nối tự động trực tiếp giữa CGM và bơm insulin, tiết kiệm từ 2 đến 4 lần tiêm kiểm tra mỗi ngày. Cách tiếp cận này không chỉ giúp bệnh nhân đái tháo đường phụ thuộc insuin quản lý đường huyết của mình dễ dàng mà còn nhận được những kết quả tốt cho việc ổn định đường huyết. Hệ thống mới này đang được giới y học hoan nghênh và xem như là “tụy nhân tạo” đầu tiên của thế giới. Các kết quả đáng chú ý đã dẫn đến sự chấp thuận của FDA sớm hơn dự kiến. Thị trường này dự kiến sẽ phát triển bùng nổ vào năm 2018. Phương pháp điều trị ngưng thở khi ngủ Đối với những bệnh nhân được chẩn đoán ngưng thở khi ngủ do tắc 5nghẽn (OSA), một thiết bị tạo áp

Giải mã bí ẩn bệnh ma cà rồng dưới góc nhìn khoa học

Hình ảnh
Trên thực tế, các nhà khoa học cho rằng một căn bệnh di truyền có tên porphyria và một số rối loạn hormon khác là nguyên nhân gây ra hiện tượng bí ẩn này. Mới đây, các nhà nghiên cứu đã khám phá ra bí mật về di truyền học giúp giải thích rõ hơn về các sinh vật huyền bí của bóng tối - ma cà rồng. Các huyền thoại về ma cà rồng Ma cà rồng là chủ đề thường xuyên của văn học dân gian, điện ảnh hay khoa học viễn tưởng. Thời Ai Cập cổ, nữ thần Sekhmet trong huyền thoại cũng trở nên cuồng khát máu sau khi sát sinh và chỉ có thể thỏa mãn khi uống rượu cồn màu máu. Trong dân gian châu u lưu truyền những câu chuyện về ma cà rồng, tiếng Pháp gọi là Vampire đêm đêm sống lại gọi tên từng người quen và hút máu của họ. Đặc điểm nổi bật của ma cà rồng là hút máu người, sợ ánh sáng, chỉ xuất hiện vào ban đêm dưới hình dạng một con dơi hoặc một con sói. Đến năm 1897, cuốn tiểu thuyết kinh điển “Dracula” được viết bởi nhà văn Bram Stoker ra đời với nhân vật chính là Bá tước Dracula - một ma cà rồng chuyê

Điều cần biết khi phẫu thuật mắt bằng phương pháp LASIK

Hình ảnh
- Cho kết quả chính xác. - Độ an toàn rất cao khi thực hiện trên máy LASER hiện đại. - Thời gian phẫu thuật ngắn khoảng 5-10 phút. - Không đau, chỉ cần nhỏ thuốc tê, không cần khâu, không chảy máu. - Thị lực phục hồi nhanh chóng, nhìn rõ sau vài giờ và có thể trở lại làm việc ngay ngày hôm sau. Lasik là phương pháp điều trị tật khúc xạ bằng laser. Laser dùng để điều trị tật khúc xạ là Excimer Laser, bước sóng 193nm, không sinh nhiệt. Điều kiện cần đối với một người muốn thực hiện phẫu thuật mắt bằng phương pháp lasik: ➢ Đủ 18 tuổi trở lên : theo nghiên cứu các ca lâm sàng đây là độ tuổi mổ hiệu quả nhất, ít mắc lại sau phẫu thuật. ➢ Mắt đang có tật khúc xạ : cận, viễn, loạn . Bản chất của các tật khúc xạ này là do sự thay đổi độ cong của giác mạc nên đã thay đổi trục nhãn cầu. Chính vì thế phương pháp Lasik đã được áp dụng đặt lại trục nhãn cầu giúp ảnh hội tụ đúng đúng trên võng mạc. ➢ Tật khúc xạ ổn định : Thường thì độ cận không tăng quá 0,75 độ trong vòng 1 năm. Cần thận trọng

Cần đưa vắc

Hình ảnh
Nguyên nhân gây ra bệnh tiêu chảy nghiêm trọng ở trẻ em Rotavirus là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh tiêu chảy nghiêm trọng ở trẻ em. Tại Việt Nam, gần một nửa số bệnh nhi mắc bệnh tiêu chảy là do Rotavirus và cứ mỗi ngày qua đi có từ 2 - 3 trẻ em mất vì căn bệnh này. Cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn, rửa tay và vệ sinh sạch sẽ là những biện pháp phòng ngừa quan trọng, thế nhưng tại các quốc gia phát triển, nơi có mức độ vệ sinh cao, đây vẫn là một căn bệnh phổ biến. Tiêm chủng phòng ngừa Rotavirus là một phần thiết yếu nhằm ngăn chặn và kiểm soát căn bệnh tiêu chảy này. Tiêm vắc-xin - Giải pháp hiệu quả và tiết kiệm nhất Vắc-xin bảo vệ trẻ em khỏi những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có khả năng để lại di chứng cả đời hoặc thậm chí gây tử vong. Tại các quốc gia nơi vắc-xin được sử dụng thường xuyên, sức khoẻ người dân được cải thiện, chi phí chăm sóc sức khoẻ giảm xuống và cứu được mạng sống của nhiều người. Ngoài ra, trong một cộng đồng, vắc-xin mang lại lợi ích gián t